Dziecko i zabawka – perspektywa childhood studies
Dziecko to figura, wokół której tworzą się sprzeczne fantazje i liczne niepokoje kulturowe. To istota znajdująca się poza kulturą, a przynajmniej na jej obrzeżach, w pozycji marginalnej. Jednocześnie znajduje się w centrum zainteresowania współczesnych, stanowiąc przedmiot ich najwyższej troski. Nowe studia nad dzieciństwem, childhood studies, mają na celu opisanie z perspektywy interdyscyplinarnej różnych kulturowych znaczeń związanych z dzieckiem i dzieciństwem.
Zabawki stanowią jeden z najistotniejszych elementów krajobrazu kulturowego, tworzonego z myślą o odbiorcach dziecięcych. Są narzędziem konstruowania dziecka, a przez to – uprawiania polityki rozumianej jako zarządzanie takimi kwestiami jak tożsamość, ciało, płeć, rodzina, postęp itd. To, kim jest dla nas dziecko, kształtuje symboliczny wymiar zabawki. I odwrotnie, zabawka, jak podpowiada intuicja, powinna (odpowiednio) kształtować dziecko.
W moim wystąpieniu zastanowię się zatem, w jaki sposób regulowane jest to, kim jest i kim powinno być dziecko; w jaki sposób kulturowe wyobrażenia na jego temat odzwierciedlane są w bliskich dzieciom wytworach kultury materialnej – zabawkach.
dr Ewa Maciejewska-Mroczek
Pracuje na Uniwersytecie Warszawskim, w Instytucie Etnologii i Antropologii Kulturowej. Doktor socjologii, polonistka i amerykanistka. Kieruje Interdyscyplinarnym Zespołem Badań nad Dzieciństwem działającym na UW. W pracy naukowej interesuje się miejscem i rolą dzieci we współczesnej kulturze, a w szczególności tym, jak realizowane jest ich prawo do bycia wysłuchanymi i do współtworzenia społeczeństwa. Autorka książki „Mrówcza zabawa. Współczesne zabawki a społeczne konstruowanie dziecka”. Obecnie naukowo zajmuje się dzieciństwem w kontekście nowych technologii reprodukcyjnych oraz, szerzej, antropologii medycyny.